سنگ نمای ساختمان بسیار متراکم و سنگین بوده و برای ساخت‌وساز تعریف‌شده است.
سنگ نمای ساختمان بسیار متراکم و سنگین بوده و برای ساخت‌وساز تعریف‌شده است. سنگ‌های آذرین، دگرگونی و رسوبی که به‌عنوان سنگ نمای ساختمان بکار برده می‌شوند به دلیل ماندگاری بالایی که دارند و همین‌طور جذابیت و مقرون‌به‌صرفه بودن آن‌ها مورداستفاده قرار می‌گیرند. سنگ‌های استخراج‌شده از معدن با توجه به مشخصات کاربرد آن‌ها در ابعاد مختلف برش داده‌شده و برای نماکاری ساختمان آماده می‌شوند.
درواقع سنگ تزئینی سنگی است که می‌تواند برش داده‌شده و یا روی آن حک کاری صورت گیرد که زیبایی فوق‌العاده‌ای برای ساختمان ایجاد می‌کند. سنگ نمای گرانیت همانند آهن محکم بوده و حجم بسیار بالایی دارد که به دلیل همین تراکم بالا، آب کمتری را به خود جذب می‌کند. سنگ نما تراورتن و مرمریت دو نوع دیگر از سنگ نمای ساختمان می‌باشند که تنوع رنگی و طرح آن‌ها زیاد است و در انواع ساختمان‌های مسکونی، تجاری و اداری و همین‌طور اماکن عمومی همچون حرم‌ها و مساجد کاربرد دارند. در این نوشتار در مورد سنگ نمای ساختمان توضیح می دهیم:
ازآنجایی‌که در اغلب ساخت‌وسازهای داخلی و بیرونی ساختمان برای دکوراسیون و زیبایی از سنگ نمای ساختمان استفاده میشود لذا شناختن انواع سنگ نمای ساختمان و آشنایی با ویژگی‌های آن‌ها ضروری می‌باشد.
سنگ نمای ساختمان چیست؟
سنگ نمای ساختمان ازنظر مقاومت و استحکام مطلوب‌تر بوده و دوام بالا، زیبایی، سهولت استخراج، برش و حکاکی از ویژگی‌های آن‌ها می‌باشد.
انواع سنگ‌های مختلف از قبیل آذرین، دگرگونی و رسوبی به‌عنوان سنگ نمای ساختمان استفاده می‌شوند.
سنگ‌های رسوبی بسیار متنوع بوده و در رنگ، بافت و ترکیبات متفاوت وجود دارند. برخی از ماسه‌سنگ‌ها مانند رسوب‌هایی هستند که از سنگ‌های قبلی تولید شدند درحالی‌که برخی دیگر همانند سنگ‌آهک از رسوبات حاصل از مواد تشکیل‌شده‌اند. این رسوبات در لایه‌ها قرار می‌گیرند و با گذشتن مدت‌زمانی طولانی به هم فشرده و چسبیده می‌شوند.
سنگ نما تراورتن و دیگرگونه‌های متراکم سنگ‌آهک همانند سنگ مرمر(که نوعی سنگ دگرگونی است) توسط صنایع سنگ‌سازی ساختمان طبقه‌بندی‌شده‌اند.
سنگ‌های آذرین از ماگما تشکیل‌شده‌اند که مخلوطی از مواد معدنی گداخته شده هستند و در اعماق زمین یافت می‌شوند. برخی از سنگ‌های آذرین سرد و سخت مثل گرانیت، کوارتز و دیوریت در عمق زمین وجود داشته و ممکن است بعدها در معرض فرسایش قرار گیر‌ند درحالی‌که انواع دیگر سنگها همانند گدازه بازالتی و دیگر رسوبات آتش‌فشانی به سطح زمین منتقل می‌شوند(مانند ریولیت).
سنگ نمای گرانیت با توجه به قدرت و دوام بالا و قابلیت تحمل بلوک‌های سنگین ازلحاظ تاریخی قدمت زیادی داشته و استفاده از آن در ساختمان‌های تجاری و مذهبی بسیار پرکاربرد بوده است.
نوع دیگری از سنگ نمای ساختمان سنگ‌های دگرگونی هستند که از سنگ‌های موجود پیشین تشکیل‌شده‌اند و از طریق گرما، فشار و یا اعمال شیمیایی مایعات و گازها تغییریافته‌اند. کوارتزیت(ماسه‌سنگ تغییریافته)، سنگ مرمر(سنگ‌آهک تغییریافته) و گرانیت گنیس(گرانیت تغییریافته)نمونه‌ای از سنگ‌های ساختمانی دگرگونی معمول هستند.
گرانیت یک سنگ آذرین درشت‌دانه است که عمدتاً از فلدسپارها و کوارتز با مقادیر جزئی میکا و مواد معدنی آمفیبول تشکیل‌شده است. با این تعریف ساده به‌راحتی می‌توان با بازرسی بصری این سنگها را شناسایی کرد.
سنگ نمای گرانیت
گرانیت یک سنگ آذرین با رنگ روشن است که به‌اندازه کافی بزرگ بوده و با چشم غیرمسلح قابل‌مشاهده است. از تبلور آهسته ماگما در زیر سطح زمین، گرانیت شکل می‌گیرد. سنگ نمای گرانیت به‌طور عمده از کوارتز، فلدسپات با مقادیر جزئی میکا، آمفیبولها و سایر مواد معدنی تشکیل‌شده است. این ترکیب معدنی معمولاً گرانیتی به رنگ قرمز، صورتی، خاکستری یا سفید می‌دهد که دانه‌های تیره‌رنگی در سراسر سنگ مشاهده میشود.
گرانیت یکی از شناخته‌شده‌ترین سنگ نمای ساختمان است. گرانیت برای ساخت بسیاری از اشیایی که در زندگی روزمره با آن روبه‌رو هستیم استفاده میشود.
سکوهای پیشخوان، سنگ‌فرش، سنگ نمای ساختمان، راه‌پله و مقبره در آرامگاه‌ها از گرانیت ساخته‌شده‌اند.
به دلیل بالا بودن درصد سیلس در گرانیت این سنگ بسیار سخت بوده و در برابر سایش مقاوم است.
سنگ نمای گرانیت دارای چگالی بالا بوده و در برابر نفوذ آب و ضربه بسیار بادوام می‌باشد. گرانیت به دلیل مقاومت بالایی که دارد در محیط‌های صنعتی نیز قابل‌استفاده است.
سنگ نمای گرانیت به‌این‌علت که از معادن استخراج‌شده و برش و صیقل آن پرهزینه است، قیمت بالایی دارد.
هزاران سال است که از گرانیت برای نمای داخلی و خارجی ساختمان استفاده می‌کنند. گرانیت خردشده و جلا داده‌شده در سنگ نمای ساختمان، سنگ‌فرش، بناهای تاریخی و بسیاری از پروژه‌های بیرونی استفاده میشود. در داخل ساختمان از گرانیت برای کاشی‌کاری، فرش کردن کف و پله‌ها و دیوارهای تزئینی استفاده میشود.
سنگ مرمریت
سنگ مرمریت برخلاف گرانیت سخت نبوده و به دلیل عدم مقاومت کافی در برابر تغییرات آب و هوایی برای نمای خارجی ساختمان قابل‌استفاده نمی‌باشد.
مرمریت نوعی سنگ نمای ساختمان است که ظاهری شیشه‌ای داشته و در برابر گرما و سرما و خصوصاً رطوبت مقاومت کمی دارد.
به دلیل نرم بودن مرمریت می‌توان از آن در فضای داخلی ساختمان مثل کف و پله‌ها استفاده کرد.
برخلاف گرانیت که برای کارهای حجمی و ابزارزنی مناسب نیست سنگ مرمریت را به‌راحتی می‌توان ابزار زد و در کارهای حجمی استفاده کرد. مرمریت نیز همانند گرانیت گران‌قیمت است.
سنگ مرمر
بهترین ذخایر سنگ مرمر در معادن ایران یافت میشود اما استخراج آن بسیار دشوار است. سنگ مرمر که جزء گران‌ترین سنگ نمای ساختمان است دارای خاصیت درمانی بوده و آرام‌بخش است و شاید به این دلیل است که در اغلب مکان‌های مذهبی استفاده میشود.
مرمر منبع غنی از کلسیم بوده که تقریباً تمامی آن‌ها قابلیت عبور نور از خود را دارا می‌باشند.
سنگ مرمر در رنگ‌های بسیار زیادی موجود است که رنگ سبز، زرد و سفید آن محبوبیت بیشتری داشته و برای کاربردهای خاص مثل نمای حرم‌ها، مساجد، و لابی مکان‌های عمومی استفاده میشود.
مرمر در برابر هوازدگی، گازها و باران اسیدی بسیار مقام است اما در طولانی‌مدت در اثر شرایط جوی ممکن است کم‌رنگ شود لذا بهتر است در مناطق سردسیر و در فضای باز استفاده نشود.
مرمر یک سنگ نمای ساختمان است که برای کارهای دکوراتیو در ساختمان‌های شیک بکار برده میشود. قیمت نسبتاً بالایی دارد و بهتر است برای کارهای حجمی و ابزارزنی استفاده نشود.
سنگ کوارتزیت
کوارتزیت یک سنگ دگرگونی غیرفلزی است که تقریباً به‌طور کامل از کوارتز تشکیل‌شده است.
زمانی که یک ماسه‌سنگ غنی از کوارتز با گرما، فشار و فعالیت شیمیایی دگرگون میشود سنگ کوارتزیت شکل می‌گیرد. این شرایط دانه‌های شن و سیمان سیلیس را به هم متصل می‌کند که درنتیجه آن دانه‌های کوارتز باقدرت باورنکردنی شکل می‌گیرند.
ساختار بلوری سنگ کوارتزیت آن را به سنگی سخت و بادوام تبدیل می‌کند. این نوع سنگ نمای ساختمان اغلب با گرانیت اشتباه گرفته میشود اما سختی آن از گرانیت بیشتر بوده و با ظاهر زبر و بلوری‌ای که دارد به‌سادگی قابل‌شناسایی می‌باشد.
تنوع استفاده از کوارتزیت در معماری و هنرهای تزئینی است. این سنگ به دلیل سختی بالایی که در برابر سایش دارد در سنگ پله، کف و صفحات ضد آب کاربرد دارد. این نوع از سنگ نمای ساختمان در برابر مواد شیمیایی و هرگونه شرایط محیطی مقاوم می‌باشد. این سنگ در رنگ‌های خنثی موجود است.
برای نماکاری بخش‌های داخلی و خارجی ساختمان، پل‌ها و تونل‌ها می‌توان از کوارتزیت استفاده کرد زیرا که به دلیل ارزان بودن بسیار مقرون‌به‌صرفه می‌باشد.
سنگ نما تراورتن
تراورتن نوعی سنگ رسوبی است که اغلب در ایتالیا یافت میشود اما رسوب‌های تراورتن در ترکیه، مکزیک، پرو، کرواسی، ایران و حتی چین نیز دیده‌شده است. کیفیت و خصوصیات سنگ تراورتن با توجه به تفاوت زمین‌شناسی، به منطقه منشأ آن وابسته است.
سنگ نما تراورتن سنگی رسوبی با بافتی بلوری است که از کلسیت(CaCO3) تشکیل‌شده است و فرمی از سنگ‌آهک است که توسط چشمه‌های آب گرم و یا در غارهای آهکی تشکیل میشود.
تراورتن با رسوب مواد معدنی کربنات تشکیل‌شده که تخلخل آن به دلیل وجود موجودات زنده مانند ماکروفیتها، بریوف، جلبک‌ها و غیره است. رنگ طبیعی سنگ نما تراورتن سفید است اما در رنگ‌های قهوه‌ای، کرم و یا زنگ‌زده نیز موجود می‌باشد.
تفاوت رنگی این سنگ نمای ساختمان به دلیل شدت تفاوت آن در وجود کربنات آهن است.
یکی از بارزترین ویژگی سنگ نما تراورتن، ظاهر ابروبادی آن است که اگر می‌خواهید فضایی رمانتیک را در خانه بازسازی کنید تراورتن یک انتخاب هوشمندانه خواهد بود.
برجسته‌ترین ویژگی سنگ‌های تراورتن وجود حفره‌های موجود در سنگ می‌باشد که توسط رزین و یا بتونه قابل‌ترمیم می‌باشند.
حفره‌ها سبب بالا رفتن قدرت جذب تراورتن شده است. این سنگ به دلیل دارا بودن دو ویژگی مقاوم بودن در برابر تغییرات اقلیمی و درعین‌حال نرم بودن، در کارهای ابزارزنی نیز قابل‌استفاده می‌باشد.
سنگ نما تراورتن شفاف، روشن، براق، و بسیار صاف است و می‌تواند نور را منعکس کند به این دلیل گاهی با سنگ مرمر اشتباه گفته میشود.
این نوع از سنگ نمای ساختمان بسیار لغزنده هستند، خصوصاً هنگام خیس شدن. از طرفی به دلیل صاف بودن تراورتن برای پوشاندن کف و پیشخوان بسیار مناسب می‌باشند.
از زمان باستان تا به امروز تراورتن به‌عنوان مصالح ساختمانی برای ساخت آمفی‌تئاتر، آبراهه‌ها و حمام‌ها استفاده میشود.
ساختمان‌ها و سازه‌های معروفی چون کلنادای میدان سنت پیتر در رم، کلیسای ساکرکور در پاریس نمونه‌هایی هستند که برای ساخت آن‌ها از سنگ نما تراورتن استفاده‌شده است.
از دیگر موارد استفاده تراورتن در جواهرسازی می‌باشد. تراورتن می‌تواند به یک آویز شگفت‌انگیز، انگشتر و یا دستبند تبدیل شود. برخی از هنرمندان نیز تراورتن را به مجسمه‌ای زیبا تبدیل می‌کنند که با محیط‌زیست در ارتباط است.
کاربرد سنگ نما تراورتن اغلب در کف، دیوار، پیشخوان، پانل پشت سینک می‌باشد و یا برای پاسیوهای خیابانی و ساخت مسیرهای باغی نیز انتخاب میشود. به دلیل کیفیت و ارزش زیباشناختی تراورتن، در بسیاری از پروژه‌های داخلی و خارجی ساختمان بکار برده میشود.
تراورتن ازنظر قیمت و هزینه مناسب‌ترین نوع سنگ نمای ساختمان می‌باشد. در شرایط آب و هوایی گرم برای مصارف خارجی نیز قابل‌استفاده می‌باشد.
سنگ‌های ساختمانی زیادی همچون چینی و کریستال، لایمستون و دیوریت وجود دارد که به‌عنوان سنگ نمای ساختمان و برای کف، سنگ پله، پل‌ها و تونل‌ها قابل‌استفاده می‌باشند.
سایر سنگ نمای ساختمان
سنگ چینی: این سنگ در رنگ‌های سفید و طوسی و بین این دورنگ موجود می‌باشد و برای مصارف خاص و دکوراتیو کاربرد دارد. سنگ چینی بسیار مقاوم بوده و درعین‌حال برای کارهای حجمی و ابزارزنی قابل‌استفاده می‌باشد.
سنگ کریستال: کریستال معمولاً سفیدرنگ با رگه‌هایی آبی، سیاه و یا زردرنگ است. امروزه استفاده از کریستال به‌عنوان سنگ نمای ساختمان منسوخ‌شده و به‌ندرت استفاده میشود. کریستال طولی و دانه‌درشت برای زیر کار مورداستفاده قرار می‌گیرد. برای جاهایی که به استحکام زیاد نیاز است می‌توان از کریستال استفاده کرد.
سنگ لایمستون: لایمستون به معنای سنگ‌آهک است که در اصطلاح به آن گل‌سنگ نیز می‌گویند. لایمستون به‌عنوان سنگ نمای ساختمان کاربردی همانند مرمریت دارد. لایمستون بسیار نرم بوده و از مقاومت بسیار پایینی برخوردار است لذا عمدتاً برای ابزارزنی و کار حجمی استفاده‌شده و برای فضاهای خارجی قابل‌استفاده نمی‌باشد. این سنگ تخلخل نداشته و آب را کاملاً به خود جذب می‌کند به این دلیل بسیار چرک پذیر می‌باشد.
ماسه‌سنگ‌ها: ماسه‌سنگ که به سنداستون معروف است یکی از شایع‌ترین سنگ‌های رسوبی است که دارای بافتی نرم و خشن می‌باشد. این سنگها در برابر یخبندان بسیار مقاوم هستند. سطح نهایی این سنگ‌های نسبتاً ارزان به‌صورت چکشی، کلنگی و تیشه‌ای قابل‌مصرف است و نصب آن به کمک ابزار غیر آهنی ممکن خواهد بود. ماسه‌سنگ به‌عنوان سنگ نمای ساختمان کاربرد دارد.
دیوریت نوع دیگری از سنگ نمای ساختمان است که به دلیل قیمت نسبتاً ارزان و مقاومت بسیار بالایی که دارد برای سنگ پله، کف و حتی در جاده‌سازی‌ها قابل‌استفاده می‌باشد.
گابرو: این نوع سنگ از استحکام و مقاومت بالایی در برابر هوازدگی برخوردار است. گابرو بسیار قیمت مناسب بوده و برای سنگ نمای ساختمان، کف، پل و تونل مورداستفاده قرار می‌گیرد.